بررسی عوامل موثر بر افت کیفیت فرش دستباف در نجف آباد

تحقیق حاضر به منظور یافتن عوامل موثر در افت کیفی فرش دستباف نجف آباد و با هدف بررسی وضعیت تولید، بررسی کیفی نمونه هایی از فرش گذشته و حال، بررسی عوامل مختلف موثر بر تولید فرش در مراحل مختلف همچون (رنگرزی و طرح و مواد اولیه و ...)، تأثیرپذیری فرش نجف آباد از دیگر شهرها و بررسی میزان و نحوه تولید فرش در حال حاضر در نجف آباد، انجام شده است. به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر، علاوه بر تحقیقات کتابخانه ای، اطلاعات میدانی از طریق مصاحبه با پیشکسوتان و دست اندکاران فرش نجف آباد به دست آمد. این اطلاعات شامل نحوه ی تولید، تفاوت ها و ویژگی های قالی های تولیدی در نجف آباد طی سال های گذشته بوده و با توجه به اطلاعات به دست آمده، تولید قالی در نجف آباد به سه دوره تقسیم شد. دوره ی اول تولیدات از نیمه دوم قرن 13 هجری قمری تا1320هجری شمسی، دوره ی دوم تولیدات سال های 1320 تا 1365 و دوره ی سوم تولیدات بعد از سال 1365 تا 1389 را در بر می گیرد. در راستای دستیابی به عوامل موثر بر افت کیفی فرش های نجف آباد، 40 نمونه از قالی های منسوب به نجف آباد (دوره اول 13 نمونه، دوره ی دوم 17 نمونه، دوره ی سوم 10 نمونه) مورد بررسی کیفی قرار گرفت. با توجه به مطالعات انجام شده در زمینه ی کیفیت فرش و روش های بهبود کیفی آن، چهار متغیر ابعاد، طرح و نقش، بافت و مواد اولیه و متغیرهای فرعی و شاخص های هر یک مشخص شده و از الگوی به دست آمده جهت بررسی و نمره دهی کیفی به نمونه های به-دست آمده استفاده شد، این مرحله با راهنمایی و بهره گیری از تجربیات کارشناسان مربوطه به انجام رسید. نتایج به دست آمده در این مرحله با استفاده از نرم افزار spss مورد بررسی و تحلیل های آماری قرار گرفته و نتایج حاکی از این است که متغیر ابعاد، در نمونه های هر سه دوره با افزایش کیفیت همراه بوده است. سایر متغیرها از کاهش کیفیت برخوردار بوده اند. متغیر بافت در نمونه های دوره ی دوم نسبت به دوره قبل و بعد از خود در وضعیت بهتری از کیفیت قرار داشته است و معایب کیفی در نمونه های این دوره کمتر از سایر دوره ها به چشم می خورد. با توجه به نظریه ارائه شده در بخش اول تحقیق و نتایج به دست آمده در طول تحقیق، با توجه به تأثیر مستقیم نقش تولید-کنندگان و سیاست های اجرایی آنان در بخش تولید و تأمین مواد اولیه و طرح و نقش، سیاست-های تولیدی تولیدکنندگان به عنوان عامل اصلی در افت کیفی فرش دستباف نجف آباد شناخته شدند. واژگان کلیدی: فرش نجف آباد، صنایع دستی، تاریخ فرش، استانداردهای فرش، کیفیت فرش